Kunst is Lang werkt achter de schermen hard aan een nieuwe reeks, die in het voorjaar moet beginnen. In de tussentijd lichten we in de serie Geschiedenis, migratie en conflict afleveringen uit waarin de diaspora, institutioneel geweld en onthechting centraal staan. De kunstenaars die je gaat horen, bevragen de veronderstelde vanzelfsprekendheid van historische constructies, culturele identiteiten en politieke instituties, en ze vertellen over hun ervaringen met heimwee, uitsluiting en onderdrukking. Daarmee bieden hun verhalen volgens ons een verrijkende lens op het heden.

In deze eerste aflevering hoor je Aimée Zito Lema, die zich afvraagt: hoe eigen je je een geschiedenis toe, en hoe kunnen gebeurtenissen van voor je geboorte invloed op jou hebben? In haar bewerkte archieffoto’s, films en installaties zoekt ze metaforen voor deze abstracte processen, zoals het geheugen van papier: eenmaal gevouwen kun je een vel papier wel weer vlak krijgen, maar de vezels onthouden de vouw en zullen in een bak water weer opkrullen.

Tanja Engelberts richt haar blik op hoe de mens met industriële middelen de natuur naar zijn hand zet, vaak met gevolgen die nog generaties lang merkbaar zijn. Zo filmde en fotografeerde ze zes jaar olieplatforms in de Noordzee, een beeldbepalende maar verdwijnende industrie. En voor haar installatie in Rijksmuseum Twenthe onderzocht ze de Twentse bodem, waarin door de NAM giftig afvalwater is geïnjecteerd. Door middel van foto’s, video en teksten, laat Tanja op poëtische wijze zien wat een industriële ingreep betekent voor het landschap, maar ook voor de omgeving en de cultuur van de mensen die er bij in de buurt leven.

Stijn ter Braak bouwt met een indrukwekkend doorzettingsvermogen de objecten in zijn huis na. Met alleen het gebruik van afvalproducten en gevonden voorwerpen reconstrueert hij op ware grootte zijn leefomgeving: van een printer, een bank en een afgekloven appel, tot zijn volledige slaapkamer en badkamer - van de tube tandpasta tot een geknutselde spin naast papieren waterleidingen aan toe. De vraag rijst of dit kunst is, en wat de objecten die Stijn maakt waard zijn. Vragen waar hij zelf ook geen eenduidig antwoord op heeft.

Er is een hele wereld aan trillingen, stralingen en magnetische velden om ons heen, die voor de mens niet waarneembaar is. Stef Veldhuis maakt deze natuurlijke signalen in zijn installaties hoorbaar, vaak via het perspectief van (niet-menselijke) dieren. Zo vertaalde hij de hartslag en spierspanning van een mossel naar orgelmuziek. Hij ontdekte dat bijen communiceren door elektromagnetische lading, en verwerkte dit samen met signalen van bliksem en kosmische straling in een compositie. En in de installatie Soil Dogs reageren keramieken honden op real time verkregen seismische gegevens uit Taiwan, en uit tentoonstellingsruimte Willem Twee in Den Bosch - in lijn met hun veronderstelde vermogen ver vóór de mens iets in de gaten heeft aardbevingen aan te voelen komen.

Maurik Stomps plaatst objecten in de buitenruimte, en volgt nauwlettend hoe erop gereageerd wordt. Zo tast hij af welke krachten er in de openbare ruimte actief zijn, en wat nou precies wel en niet gewenst is of gedoogd wordt. Hij plaatste bijvoorbeeld een grijs kastje op de stoep, zoals stroombedrijven dat doen, zij het dat zijn kastje als opbergplek fungeerde voor de spullen van een dakloze . Ook stelde hij de gemeentelijke handhavers voor de keuze of twee aan elkaar gelaste achterkanten van een fiets gestald mochten blijven staan, en plaatste hij een mini-fietsnietje voor hele kleine fietsjes. Maar zijn meest opzienbarende interventie was een bakfiets met een huisje erop, geparkeerd op een Rotterdamse stoep, waar drie mensen een tijdje in hebben gewoond - totdat ze de esthetiek van het huisje veranderden met een praktische verbetering, en daarmee blijkbaar een grens hebben overschreden.

In de (jeugd)voorstellingen die Nastaran Razawi Khorasani schreef en waarin ze speelde, bleef ze jarenlang weg van thema’s die samenhangen met het Iran waar ze als kind met haar ouders vandaan vluchtte. Maar in haar recentere werk is onvrijheid dan toch een thema geworden, bijvoorbeeld in het stuk This is not a dance, dat tot eind november op Nederlandse podia te zien is: op deels documentaire en deels poëtische wijze maakt Nastaran invoelbaar wat het betekent voor Iraniërs om te dansen, terwijl het officieel verboden is en ernstige gevolgen kan hebben.

Het werk van Koen Taselaar bestaat naar eigen zeggen uit het stapelen van motieven. Soms letterlijk, in het geval van een silhouet-sculptuur van een slak bovenop een olifant, als onderdeel van een groep totempaal-achtige beelden. Maar ook figuurlijk, binnen zijn vaak psychedelische wandtapijten, vormen verschillende motieven het totaalbeeld. Neem het acht-en-een-halve-meter lange werk over de geschiedenis van Bauhaus: letterlijke verwijzingen naar het gedachtengoed worden vermengd met avatar-achtige poppetjes, met de cactussen die oprichter Walter Gropius verzamelde, met dansende letters en sterren, en met langs de rand een kader van abstracte vormen en kleuren. De stapeling gaat door tot er een werk is ontstaan dat verrast, nét iets te vol is en ook een tikkeltje lelijkheid heeft.

Oeke Hoogendijk is documentaire-regisseur, die beroemd werd met kunstdocumentaires als Het nieuwe Rijksmuseum, Mijn Rembrandt en De schatten van de Krim. Haar films ontsluiten werelden die normaal gesproken gesloten blijven, en waarin Oeke met een scherp oog voor schoonheid, conflict en menselijk gedrag vastlegt wat ze aantreft. Ook in het geval van haar eigen moeder, die na het overleven van de Holocaust tientallen jaren als kluizenaar op één verdieping van haar woning leefde, en via haar computer en televisie de wereld verkende.

Madelon Hooykaas behoort, als onderdeel van een kunstenaarsduo met de in 2004 overleden Elsa Stansfield, tot de video-pioniers van de vorige eeuw. Maar ook voor en na hun samenwerking maakte Madelon vele foto- en videowerken, waaruit een grote interesse in spiritualiteit en de natuur blijkt. Zo werd ze als eerste westerse vrouwelijke fotograaf binnengelaten in een Japans zenklooster en filmt ze overal ter wereld patronen en bewegingen in de natuur die haar opvallen. Madelons toont nu werk in Landhuis Oud Amelisweerd, en recent verscheen een monografie van haar werk, onder de titel The Artist as Explorer.

Janne Schimmel trekt de onderdelen van oude spelcomputers uit elkaar, en ontwerpt er sculpturen omheen. Door toevoegingen van tin, aluminium, keramiek en her en der een edelsteen, ontstaat er iets dat het midden houdt tussen sieraad, behuizing en skelet. Janne doorbreekt daarmee het gangbare cleane en futuristische uiterlijk van computers. Ook de spellen of video’s die in zijn werk te spelen en te zien zijn gaan in tegen conventies: we zien een bloeddorstig monster een ingetogen dans opvoeren, of met een triest gezicht ijsberen door de Ikea.

De werken van Mirre Yayla Séur beginnen vaak met de interesse in een materiaal dat van gedaante verwisselt: ijzerdeeltjes in het smeltwater van gletsjers die in de Gelderse bodem ijzererts vormen, vezels uit een agaveplant die na een brute afmatting tot sierlijke draden worden gekamd en verweven, of bacteriën die op ijzer leven en als pigment voor verf kunnen dienen. Maar tijdens het materiaalonderzoek dringen zich al snel vragen op: wat betekent het om te ‘zorgen’ voor een slijmerig drabje bacteriën? Welke elementen van een lichaam bestonden al vóór ze tot dat lichaam gingen behoren, en wat worden ze als het lichaam verdwijnt? Door haar oog voor zowel concrete als abstracte zaken, krijgen haar installaties en performances hun poëtische zeggingskracht.

Foto: Kenton Thatcher

Ontwerper/kunstenaar Maarten Baas werd wereldberoemd met zijn zwart geblakerde meubelen, en later gingen ook zijn klokken waarin mensen de wijzers tekenen, of in de vorm van stof bij elkaar vegen, de hele wereld over. Baas’ werk is ogenschijnlijk eenvoudig, maar laat je zelden koud. Zo ook de bombastische neon-borden die Maarten ontwierp voor de gevel van de bibliotheek aan de Utrechtse Neude, die je toeschreeuwen dat het in het gebouw onder meer draait stilte, studie en filosofie.

Volgende week hoor je weer een nieuwe aflevering van Kunst is Lang, maar in de tussentijd stellen we je graag voor aan de podcast Kan niet bestaat niet, een productie van Mister Motley en De Brakke Grond. Kunstenaars vertellen over het werk dat ze altijd al hebben willen maken, maar tot op heden nog niet hebben kunnen maken. In deze aflevering hoor je Bertien van Manen.

Over twee weken zijn we weer terug met nieuwe afleveringen, maar in de tussentijd stellen we je graag voor aan de podcast Kan niet bestaat niet, een productie van Mister Motley en De Brakke Grond. Kunstenaars vertellen over het werk dat ze altijd al hebben willen maken, maar tot op heden nog niet hebben kunnen maken. In deze aflevering hoor je Daniëlle van Ark.

Kunst is Lang is nog op vakantie, maar in september komen we terug met nieuwe afleveringen. Tot die tijd stellen kunstenaars uit het meest recente seizoen hun favoriete aflevering uit het archief aan je voor. In deze aflevering: de keuze van Sandim Mendes, voor aflevering 133 met Farida Sedoc.

Het is op dit moment vakantie wat de klok slaat bij Kunst is Lang, maar in september komen we terug met nieuwe afleveringen. Tot die tijd stellen kunstenaars uit het meest recente seizoen hun favoriete aflevering uit het archief aan je voor. In deze aflevering: de keuze van Bart Lunenburg, voor aflevering 226 met Minne Kersten.

Kunst is Lang is nog steeds in vakantiesferen. In september komen we terug met nieuwe afleveringen, in de tussentijd stellen kunstenaars uit het meest recente seizoen hun favoriete aflevering uit het archief aan je voor. In deze aflevering: de keuze van Lise Sore, voor aflevering 36 met Cindy Moorman.

Kunst is Lang is nog even op vakantie! In september komen we terug met nieuwe afleveringen, in de tussentijd stellen kunstenaars uit het meest recente seizoen hun favoriete aflevering uit het archief aan je voor.

In deze aflevering: de keuze van Willem de Haan, voor aflevering 18 met Thomas Kuijpers.

Nu iedereen bij Kunst is Lang met een busvakantie naar Salou is vertrokken, is het tijd voor wat reflectie: we hebben kunstenaars die te gast waren in het afgelopen seizoen gevraagd hun favoriete aflevering te kiezen. Dit is de keuze van Annabelle Binnerts: aflevering 217 met Bert Scholten.

Kunst is Lang is op vakantie! In september komen we terug met nieuwe afleveringen, in de tussentijd stellen kunstenaars uit het meest recente seizoen hun favoriete aflevering uit het archief aan je voor.

In deze eerste aflevering: de keuze van Robin Waart, voor aflevering 103 met Semâ Bekirović.